Bron: EHBO site

Het is een zonovergoten dag als wij met een aantal vrijwiligers van het Rode Kruis Eindhoven naar de tuin van de familie Staals in Valkenswaard rijden. Zij hebben ons uitgenodigd als afsluiting van een seizoen hard werken en als inluiding van de zomervakantie. Met 15 vrijwilligers melden we ons bij de poort aan de Molenstraat 210. We worden door het echtpaar Staals en de zus van mevrouw Staals gastvrij ontvangen op het terras bij het theehuis met koffie en thee met gebak. Als iedereen voorzien is van wat lekkers vertelt de heer Frans Staals over de geschiedenis van deze tuin die aanvankelijk toebehoorde aan mevrouw Etty van Best-Wiegersma, die in 1919 trouwde met Frans van Best, een welgestelde sigarenfabrikant uit Valkenswaard. Het was in de 19e eeuw bij rijkere families de gewoonte in tuinen en parken op de mooiste plekken in de omgeving, wat verder van het huis gelegen, een theehuis te bouwen, zodat families zich in hun vrije tijd terug konden trekken in eigen tuin. Vanuit het theehuis heb je een prachtig overzicht over de tuin die gevuld is met oude bomen, gazon, stinzen- en bosplanten en rozenperken die in halve cirkels rond het theehuis geplant zijn. Het theehuis is een wezenlijk onderdeel van de architectuur van de 19e eeuwse landschapstuin. Ook was er een klein korenveld om zelf in de graanvoorraad te kunnen voorzien, net als in deze tuin. Hier worden nog ieder jaar oude akkergewassen ingezaaid samen met de akkeronkruiden van vroeger, zoals o.a. korenbloemen, klaprozen, e.d. Vooral voor de vrouw des huizes was het theehuis een geliefd doel om op zomerse dagen met haar gasten heen te wandelen. Zo ook door mevrouw van Best.

Toen de drijvende kracht achter de tuin wegviel is deze geheel in verval geraakt, verwilderd en dichtgegroeid. Later is dit stuk grond aangekocht door de familie Staals en in de oude luister hersteld, geheel in de geest van mevrouw van Best, zodat het er weer fijn verpozen is. Het theehuis staat inmiddels op de gemeentelijke momenentenlijst vanwege de sociaal en cultuurhistorische waarde, zodat het veilig gesteld is voor de toekomst. Kunstenaars mogen de tuin gebruiken als een soort gallerie en de kunstwerken wisselen regelmatig. Ook is er van twee oude stammen van overleden beuken een kunstwerk gemaakt door kettingzaagkunstenaar Roel van Wijlick. Op de ene totempaal staan de dieren van de familie Staals en de andere heeft als thema muziek. Het plan bestaat om in de toekomst in de tuin ook huiskamerconcerten te geven.
Een grappige bijkomstigheid is dat Trudie Woerdeman, die tuinarchitecte is en geholpen heeft bij het herstel van deze tuin, mevrouw van Best, Cocky Staals-van Cleef en Frans Staals in hun jeugd nagenoeg buren zijn geweest in de toenmalige Stationsstraat in Valkenswaard.

Na onze wandeling door de tuin worden we nog uitgenodigd om het woonhuis en de daarbij behorende tuin van de familie Staals te komen bewonderen, waar we ook weer zeer gastvrij worden ontvangen. Na een rondleiding door het prachtige huis en de aangelegde tuin staat er een goed glas wijn voor ons klaar met vers gemaakte quiches. De gastvrijheid van de familie Staals is ongelofelijk. We hebben er een verrukkelijke middag samen. Hartelijk dank Frans en Cocky Staals voor deze heerlijke middag en het inkijkje in een stukje geschiedenis van Valkenswaard.

Mary van Vlokhoven